Τι είναι η Ολική Αρθροπλαστική Ισχίου;
Αρθροπλαστική ονομάζεται η χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει την εμφύτευση μιας τεχνητής άρθρωσης για την αντικατάσταση της φθαρμένης. Η ολική αρθροπλαστική του ισχίου αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά βήματα προόδου στην χειρουργική. Σήμερα, είναι περισσότερες από 600.000 οι ολικές αρθροπλαστικές ισχίου που πραγματοποιούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο για την οριστική θεραπεία της αρθρίτιδας.
Τι εννοούμε με τον όρο αρθρίτιδα;
Γενικότερα ο όρος αρθρίτιδα χρησιμοποιείται για να περιγράψει οποιαδήποτε κατάσταση κατά την οποία υπάρχει φθορά του αρθρικού χόνδρου. Η αρθρίτιδα είναι μια πάθηση μη αναστρέψιμη, και οι διάφορες συντηρητικές θεραπείες ισχίου μπορούν μόνο να επιβραδύνουν την εξέλιξή της, χωρίς να μπορούν να την σταματήσουν ή να επιφέρουν επούλωση των περιοχών που έχουν επηρεαστεί (ο χόνδρος που έχει φθαρεί δεν αναπτύσσεται ξανά). Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου επικεντρώνεται στην μείωση του πόνου και στη βελτίωση της κινητικότητας της άρθρωσης. Στην αρχή η θεραπεία είναι συντηρητική. Όταν, όμως, ο πόνος αρχίζει να περιορίζει τις συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες, παρά τη λήψη των ΜΣΑΦ (Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα), η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη μόνη λύση. Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την εμφύτευση μιας τεχνητής άρθρωσης (πρόθεση), η οποία αντικαθιστά την φθαρμένη. Αυτή η χειρουργική επέμβαση ονομάζεται αρθροπλαστική του ισχίου.
Προετοιμασία για την Αρθροπλαστική Ισχίου
Η σωστή (ανατομική) τοποθέτηση της πρόθεσης είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε απόκλιση από την ιδανική θέση έχει αρνητικό αντίκτυπο στην φόρτιση του ισχίου και τελικά στην επιβίωση του εμφυτεύματος. Σκοπός του χειρουργείου είναι η ακριβής αναπαραγωγή του εμβιομηχανικού περιβάλλοντος της άρθρωσης όπως αυτό υπήρχε όταν ο ασθενής δεν είχε κανένα πρόβλημα. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «εξισορρόπηση των μαλακών μορίων του ισχίου». Σε αυτή την διαδικασία, η επιλογή της κατάλληλης πρόθεσης για τον κάθε ασθενή είναι μια σύνθετη διαδικασία για τον χειρουργό. Για την επιλογή της κατάλληλης πρόθεσης απαιτείται μεγάλη εμπειρία του αντικειμένου.
Στην αγορά υπάρχει πληθώρα προθέσεων. Όλες αυτές οι προθέσεις δεν είναι ίδιες όπως ίδιοι δεν είναι και όλοι οι ασθενείς. Για να καταλήξει στην καλύτερη και καταλληλότερη για τον ασθενή επιλογή, ο χειρουργός θα πρέπει να συνυπολογίσει πολλούς παράγοντες όπως:
- Την παθολογία
- Την ποιότητα του οστού
- Την ανατομία του ισχίου
- Την προσπέλαση
- Την ηλικία
- Τις απαιτήσεις του ασθενούς
- Την πιθανότητα αναθεώρησης στο μέλλον
Τέλος ο εξειδικευμένος Ορθοπαιδικός χειρουργός πριν από το χειρουργείο θα σχεδιάσει την επέμβαση με κάθε λεπτομέρεια πάνω στην ακτινογραφία, καθορίζοντας έτσι το σωστό τύπο και μέγεθος του εμφυτεύματος. Επίσης, θα αποφασιστεί και η σωστή τους θέση, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η «εξισορρόπηση των μαλακών μορίων του ισχίου». Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο προγραμματίζει και τις πιθανές διεγχειρητικές διορθώσεις που πρέπει να κάνει στα οστά του ισχίου π.χ τοποθέτηση μοσχεύματος, επιπωματισμό κύστεων κλπ.
Κατά τη διάρκεια του χειρουργείου
Το χειρουργείο της ολικής αρθροπλαστικής μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με γενική αναισθησία είτε με περιοχική (ραχιαία ή επισκληρίδιο) αναισθησία.
Το χειρουργείο της ολικής αρθροπλαστικής του ισχίου αποτελείται από δύο στάδια:
- Την προσπέλαση, η οποία αποτελεί τον «δρόμο» με τον οποίο ο χειρουργός θα προσεγγίσει την φθαρμένη άρθρωση. Η προσπέλαση είναι πολύ σημαντικό κομμάτι του χειρουργείου. Αυτό συμβαίνει γιατί από τη μία επηρεάζει στην επιλογή και την τοποθέτηση των υλικών και από την άλλη έχει άμεσο αντίκτυπο στην μετεγχειρητική αποθεραπεία. Υπάρχουν τρείς προσπελάσεις για το ισχίο:
- η προσθία προσπέλαση,
- η πλαγία προσπέλαση,
- η οπίσθια προσπέλαση
Όλες αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούνε είτε με συμβατικές μεθόδους είτε με μεθόδους ελαχίστης επεμβατικότητας (π.χ. Direct Superior Plus, AMIS).
Ο έμπειρος χειρουργός θα πρέπει να είναι εξοικειωμένος με όλες τις προσπελάσεις ώστε να επιλέξει την πιο κατάλληλη για τον ασθενή ανάλογα με την πάθηση, τον σωματότυπο, την ποιότητα του οστού και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσει (όλες οι προσπελάσεις δεν είναι συμβατές με όλα τα υλικά).
- Την εμφύτευση της πρόθεσης, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο τοποθετείται και σταθεροποιείται η τεχνητή άρθρωση. Η τοποθέτηση του εμφυτεύματος μπορεί να γίνει με δύο τεχνικές ανάλογα με το είδος της πρόθεσης. Σήμερα είναι διαθέσιμοι δύο βασικοί τύποι πρόθεσης:
- Εκείνοι που απαιτούν την χρήση μιας ειδικής ακριλικής ρητίνης κοινώς γνωστό ως «οστικό τσιμέντο» και
- Εκείνοι που βασίζονται στην άμεση ανάπτυξη οστού πάνω στο προσθετικό εμφύτευμα έτσι ώστε αυτό να ενσωματωθεί και να στερεωθεί
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος τοποθέτησης και σταθεροποίησης του εμφυτεύματος;
Κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει μπορέσει να αποδείξει εάν οι πρόθεσεις με οστικό τσιμέντο είναι καλύτερες από εκείνες χωρίς ή το αντίστροφο. Υπάρχει μια τάση από μια μεγάλη πλειοψηφία χειρουργών να χρησιμοποιούν στις ηλικίες μεγαλύτερες των 80 ετών εμφυτεύματα με τσιμέντο, ενώ στους δραστήριους ασθενείς νεαρής ηλικίας κάτω των 65 ετών (χωρίς ειδικές παθολογικές καταστάσεις) χρησιμοποιούνται πρόθεσης χωρίς τσιμέντο. Σε ηλικίες 70-80 ετών πολλές φορές χρησιμοποιείται αυτό που αποκαλούμε υβρίδιο, δηλαδή, πρόθεση χωρίς τσιμέντο στην κοτύλη και πρόθεση με τσιμέντο στον μηρό. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προθέσεις με οστικό τσιμέντο αποτελούν ένα παλιό προϊόν ή ένα προϊόν για τους ηλικιωμένους. Χρόνια κλινικής εμπειρίας έχουν καταλήξει σε ισοπαλία.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των τεχνικών ελαχίστης επεμβατικότητας;
Η πραγματοποίηση ολικών αρθροπλαστικών του ισχίου με μεθόδους ελαχίστης επεμβατικότητας αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός. Αυτό ισχύει, επειδή προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους. Στις τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας, η πρόθεση εμφυτεύεται μέσα από μια τομή μήκους 6- 8 cm.
Επιπλέον, η απώλεια αίματος στο χειρουργείο είναι μικρή, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται μετάγγιση μετά το χειρουργείο. Όλα αυτά μεταφράζονται σε:
- Λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο
- Μικρότερη απώλεια αίματος
- Μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο (1-2 ημέρες)
- Ταχύτερη ανάρρωση (3-4 εβδομάδες)
- Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.
Πρέπει να τονίσουμε ότι οι τεχνικές ελαχίστης επεμβατικότητας δεν είναι πάντα εφικτές. Σε ασθενείς με εκτεταμένη σοβαρή οστεοπόρωση, συγγενές εξαρθρήματος του ισχίου ή με παθολογική παχυσαρκία η χρήση τους μπορεί να αποβεί μοιραία.
Πώς πραγματοποιείται σήμερα η αρθροπλαστική ισχίου;
Τα τελευταία χρόνια η αρθροπλαστική του ισχίου μπορεί να πραγματοποιηθεί και ρομποτικά με την χρήση του ρομποτικού συστήματος MAKO®.Το σύστημα αυτό αποτελεί παγκοσμίως το μοναδικό ρομποτικό σύστημα το οποίο είναι εγκεκριμένο από το FDA των ΗΠΑ για την πραγματοποίηση αρθροπλαστικών στο ισχίο. Η ρομποτική τεχνολογία MAKO® παρέχει στον χειρουργό προεγχειρητικά ένα εξατομικευμένο τρισδιάστατο (3D) μοντέλο της άρθρωσης του ισχίου, ειδικά σχεδιασμένο για τον κάθε ασθενή, το οποίο χρησιμοποιείται για να γίνει ένας πολύ λεπτομερής προεγχειρητικός σχεδιασμός της αντικατάστασης του ισχίου. Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ο χειρουργός καθοδηγεί το ρομποτικού βραχίονα MAKO® βάσει του εξατομικευμένου προεγχειρητικού σχεδιασμού. Αυτό βοηθά τον χειρούργο να εστιάσει στην αφαίρεση μόνο του παθολογικού οστού, διατηρώντας το υγιές και να τοποθετήσει το εμφύτευμα του ισχίου με βάση την ανατομία του εκάστοτε ασθενούς.
Μελέτες έχουν δείξει ότι σε σύγκριση με τη συμβατική αρθροπλαστική, η ρομποτικά υποβοηθούμενη ολική αρθροπλαστική του ισχίου συνδέεται με τη ακριβέστερη τοποθέτηση των εμφυτευμάτων, προσφέρει προστασία στους μαλακούς ιστούς γύρω από την άρθρωση, συμβάλλει στην περαιτέρω βελτίωση της πρώιμης λειτουργικής ανάρρωσης και στη μείωση του χρόνου νοσηλείας στο νοσοκομείο. Πρέπει να τονισθεί ότι η ρομποτική τεχνολογία εγγυάται την σωστή τοποθέτηση της πρόθεσης και όχι το κλινικό αποτέλεσμα του χειρουργείου.
Το βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της αρθροπλαστικής του ισχίου σχετίζεται άμεσα με την εμπειρία και την εξειδίκευση του χειρουργού μέσα από την οποία προκύπτει και η ικανότητά του να συνδυάζει την τεχνολογία MAKO® με άλλες συμβατές τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας του ισχίου, όπως η τεχνική Direct Superior Plus .
Υπάρχει πιθανότητες επιπλοκών;
Οι πιθανότητες να εμφανιστεί μια σημαντική επιπλοκή μετά απο μια ολική αρθροπλαστική του ισχίου είναι μεταξύ 0,5-3%. Ειδικότερα, οι επιπλοκές που σχετίζονται με τη αναισθησία είναι πολύ σπάνιες. Οι πιο συχνές επιπλοκές μετά από μια ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι πέντε:
- Λοίμωξη
- Εξάρθρωση
- Τραυματισμός των νεύρων και των αγγείων
- Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και πνευμονική εμβολή
- Ανισοσκελία
Στις αρθροπλαστικές που τοποθετούνται με την τεχνική ενσφήνωσης υπάρχει 0,3% πιθανότητα επίμονου πόνου στο μηρό μετά την επέμβαση και 1-2% πιθανότητα εμφάνισης κατάγματος του μηριαίου οστού.
Μετά το χειρουργείο – Αποθεραπεία
Όλοι οι ασθενείς κινητοποιούνται με πλήρη φόρτιση του χειρουργημένου σκέλους (στα όρια του πόνου) από την ίδια μέρα του χειρουργείου με τη βοήθεια ενός φυσιοθεραπευτή και χωρίς κανένα περιορισμό. Για τις δυο πρώτες εβδομάδες χρησιμοποιούν 2 πατερίτσες, ενώ για τις επόμενες δύο από μια πατερίτσα. Οι περισσότεροι ασθενείς παίρνουν εξιτήριο από το νοσοκομείο σε 1-2 ημέρες. Κάποιοι ακόμα πιο νωρίς! Για 28-32 ημέρες λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή.
Η πρώτη μετεγχειρητική επίσκεψη πραγματοποιείται 4-6 εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Η πλειονότητα των ασθενών μπορούν να οδηγήσουν αυτοκίνητο τέσσερεις εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Επίσης, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να αρχίσουν ήπια άθληση μετά το πρώτο τρίμηνο. Αν και το 90% της αποκατάστασης επιτυγχάνεται το πρώτο τρίμηνο, το 100% της αποκατάστασης επιτυγχάνεται στο 1ο έτος. Οι περισσότεροι άνθρωποι μετά από μια ολική αρθροπλαστική του ισχίου είναι σε θέση να παίξουν γκολφ και τένις. Ορισμένοι ασθενείς είναι σε θέση να κάνουν σκι. Ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στην αρχή ανά έτος και στην συνέχεια ανά τριετία.
Ποια είναι τα αποτελέσματα μακροχρόνια;
Η ολική αρθροπλαστική του ισχίου, είναι μια από τις πιο επιτυχημένες και αποτελεσματικές ιατρική πράξεις. Στο 95% των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική του ισχίου, 10 χρόνια μετά την επέμβαση το ισχίο τους θα είναι ακόμα λειτουργικό.
Μελέτες έχουν δείξει ότι στο 93,5% των ασθενών άνω των 65 ετών που έχουν υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική δεν θα απαιτηθεί στο μέλλον καμία περαιτέρω χειρουργική επέμβαση σε αυτό το ισχίο.
Η ολική αρθροπλαστική του ισχίου αν και έχει εξαιρετικά αποτελέσματα, όπως είναι φυσικό, δεν μπορεί να συναγωνιστεί τη φυσιολογική άρθρωση. Αποτελεί όμως την δεύτερη καλύτερη επιλογή! Καθώς η μακροβιότητα μιας άρθρωσης σχετίζεται πλήρως με τη φθορά της επιφάνειάς της, είναι λογικό να την προσέχουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την αντικατάστασή της. Αν μπορούσαμε να συγκρίνουμε την άρθρωση του ισχίου σε μια μηχανή αυτοκινήτου και να υποθέσουμε ότι η μηχανή έχει ζωή ένα εκατομμύριο μίλια, κάποιος μπορεί να οδηγήσει όλα τα διαθέσιμα μίλια μέσα σε λίγα χρόνια, ή με το να είναι λίγο πιο προσεκτικός, μπορεί να διατηρήσει τη μηχανή για πολλά χρόνια.
Αθλητική δραστηριότητα μετά από την ολική αρθροπλαστική ισχίου
Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αρθροπλαστική του ισχίου πραγματοποιείται για να επανέλθει ο ασθενής πλήρως στις καθημερινές του δραστηριότητες, όπως πριν την ανάπτυξη της αρθρίτιδας. Μετά από μια αρθροπλαστική οι ασθενείς μπορούν να πραγματοποιήσουν όλες σχεδόν τις καθημερινές δραστηριότητες τους. Η ενασχόληση με αθλήματα όπως το γκολφ, το τένις και το σκι μετά από μια ολική αρθροπλαστική του ισχίου είναι δυνατή. Ωστόσο, αξίζει τον κόπο να παίρνουν κάποιες απλές προφυλάξεις για να περιορίσουν τον ρυθμό φθοράς, όπως είναι για παράδειγμα η χρήση ενός buggy ενώ παίζουν γκολφ, το να παραμένουν στις ευκολότερες πίστες και να περιορίσουν τον αριθμό των παιχνιδιών κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Απευθυνθείτε στον Ορθοπαιδικό Χειρουργό Κώστα Ζάχο, ειδικό στο ισχίο. Ο κος Ζάχος είναι άρτια εκπαιδευμένος στις πιο σύγχρονες τεχνικές ελαχίστης επεμβατικότητας αλλά και στη ρομποτική χειρουργική για την πραγματοποίηση της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου.
