Με την πάροδο των ετών παρατηρείται μια σημαντική μείωση της αντοχής των οστών του ανθρώπου (οστεοπόρωση), ανεξάρτητα με το αν ο ίδιος πάσχει από κάποια άλλη παθολογική κατάσταση. Παράγοντες που συνήθως επηρεάζουν τα οστά είναι η χρόνια φαρμακευτική αγωγή, οι διατροφικές συνήθειες του ατόμου και φυσικά παθολογικά αίτια. Αποτέλεσμα αυτής της αδυναμίας των οστών είναι ότι μια αιφνίδια πτώση, από μηδαμινό ύψος, σε ένα ηλικιωμένο μπορεί να οδηγήσει πολλές φορές σε κάταγμα ισχίου. Ένα από τα πιο συχνά κατάγματα ονομάζεται υποκεφαλικό κάταγμα ισχίου.
Τύποι Καταγμάτων Ισχίου
Τα κατάγματα του ισχίου διακρίνονται σε διατροχαντήρια και υποκεφαλικά. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα κατάγματα που εντοπίζονται ανάμεσα στον μείζονα και στον ελάσσονα τροχαντήρα. Επί της ουσίας σπάει το μηριαίο κόκαλο στην περιοχή ακριβώς έξω από τον αρθρικό θύλακο (εξοαρθρικό-κάταγμα ισχίου). Υποκεφαλικό είναι το κάταγμα που προκαλείται στην βάση της κεφαλής του ισχίου και εντός του αρθρικού θυλάκο (ενδοαρθρικό- κάταγμα ισχίου). Σπάει, με άλλα λόγια, το οστό στον αυχένα του μηριαίου.
Ποιοι ασθενείς είναι πιο πιθανό να πάθουν υποκεφαλικό κάταγμα;
Τα υποκεφαλικά κατάγματα ταλαιπωρούν κατά κύριο λόγο τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Γυναίκες με οστεοπόρωση ή οστεοπενία είναι πολύ πιθανό να εμπλακούν σε αιφνίδια πτώση με αποτέλεσμα το κάταγμα. Άτομα που παρουσιάζουν διαταραχές στην ισορροπία, άτομα με μυϊκή αδυναμία, όσοι αντιμετωπίζουν ελάττωση της όρασης και άλλες νευρομυϊκές παθήσεις, είναι και αυτά με τη σειρά τους επικίνδυνο να εμπλακούν σε κάποιο κάταγμα.
Πώς προκαλείται;
Τα κατάγματα προκαλούνται έπειτα από πτώση του ασθενούς στο έδαφος. Δεν έχει σημασία το ύψος, καθώς ακόμα και η πτώση από μια καρέκλα μπορεί να αποβεί υπεύθυνη για ένα κάταγμα. Το άτομο έπειτα από την πτώση παραμένει ακινητοποιημένο, με την κίνηση του κάτω άκρου να καθίσταται πολύ επώδυνη. Κυρίως πονά στην περιοχή του ισχίου.
Όταν γίνεται αναφορά σε άτομα νεαρότερων ηλικιών, τα κατάγματα συναντώνται σε περιπτώσεις άσχημων τραυματισμών που προέρχονται συνήθως από κάποιο αθλητικό ή τροχαίο ατύχημα.
Συμπτώματα Υποκεφαλικού Κατάγματος Ισχίου
Κυριότερο και πιο βασικό σύμπτωμα είναι ο πόνος. Ο οξύς πόνος εντοπίζεται στη βουβωνική περιοχή και στην εσωτερική πλευρά του ισχίου. Ο ασθενής δεν δύναται να περπατήσει ή να κινηθεί με κάποιο τρόπο, και αν το κάνει θα το κάνει με μεγάλη δυσκολία. Σε περίπτωση που ο ασθενής είναι ηλικιωμένος και εξαρτάται από τη φροντίδα τρίτου προσώπου, είναι καλό το πρόσωπο αυτό να είναι σε εγρήγορση αν δει τον ηλικιωμένο να δυσφορεί ή να πονά κατά την διάρκεια της καθημερινής ρουτίνας.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται με ακτινογραφία ή την αξονική τομογραφία. Με αυτόν τον τρόπο ο ιατρός μαθαίνει εάν πρόκειται για υποκεφαλικό ή άλλου είδους κάταγμα. 
Ποια είναι η θεραπεία;
Η πλέον ενδεδειγμένη λύση στην περίπτωση κατάγματος είναι το χειρουργείο, παρά τη λανθασμένη αντίληψη ότι το χειρουργείο στις μεγάλες ηλικίες δεν ενδείκνυται. Σύμφωνα με την σύγχρονη ιατρική, αν ο ηλικιωμένος ασθενής δεν χειρουργηθεί άμεσα, αλλά μείνει στο κρεβάτι, τότε υπάρχει κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών που μπορεί να αποβούν μοιραίες. Η θρόμβωση και οι κατακλίσεις είναι μερικές μόνο από αυτές. Εξαίρεση συνήθως και ανάλογα την περίπτωση, γίνεται μόνο σε ασθενείς νεαρής ηλικίας. Σε αυτήν την περίπτωση, που ο ασθενής είναι ακμαίος και έχει ένα απαρεκτόπιστο ενσφηνωμένο κάταγμα, δύναται να εφαρμοστεί μια πιο συντηρητική αντιμετώπιση με κατάκλιση αρχικά και στη συνέχεια με αποφόρτιση για 2-3 μήνες.
Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση σε όλα τα υπόλοιπα υποκεφαλικά κατάγματα συνιστάται η χειρουργική αντιμετώπιση. Η φύση και η σοβαρότητα του κατάγματος, η ηλικία, η κατάσταση υγείας του ασθενούς και ο πρότερος τρόπος κινητοποίησης και βάδισής του, είναι όλοι παράγοντες που καθορίζουν τον τύπο της επέμβασης. Η στερέωση του κατάγματος με μεμονωμένες βίδες (κοχλίωση) είναι ο πρώτος τύπος χειρουργικής επέμβασης, με τον δεύτερο να είναι η τοποθέτηση εμφυτεύματος στο μηριαίο. Στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για ολική αρθροπλαστική ισχίου ή ημι-αρθοπλαστική ισχίου, με στόχο να δημιουργηθεί μια νέα άρθρωση. Ο πρώτος τύπος ενδείκνυται για νεαρούς ασθενείς, ενώ ο δεύτερος για ηλικιωμένους.
Υποκεφαλικό Κάταγμα: Κοχλίωση
Υποκεφαλικό Κάταγμα: Ολική Αρθροπλαστική Υποκεφαλικό Κάταγμα: Ημιαρθροπλαστική
Μετά το Χειρουργείο
Ο χρόνος αποκατάστασης δεν είναι ίδιος για όλα τα είδη των καταγμάτων του ισχίου. Στα υποκεφαλικά κατάγματα όταν γίνεται αρθροπλαστική ο χρόνος ανάρρωσης είναι ιδιαίτερα σύντομος, με νοσηλεία 1-2 ημέρες, κινητοποίηση λίγες ώρες μετά το χειρουργείο και πλήρη αποκατάσταση σε 1 μηνά.
Στα διατροχαντήρια κατάγματα και στα υποκεφαλικά που υποβάλλονται σε κοχλίωση ο χρόνος αποκατάστασης είναι σαφώς μεγαλύτερος (2-3 μήνες) και απαιτείται υπομονή και προσοχή. Σε ασθενείς με βεβαρημένο παθολογικό ιστορικό η παραμονή τους στο νοσοκομείο θα πρέπει να επεκτείνεται τόσο ώστε να σταθεροποιηθεί η κατάστασή τους. Ωστόσο, η έναρξη της κινητοποίησής τους θα πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό για την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών όπως η θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή.
Ο Ορθοπαιδικός Χειρουργός διαμορφώνει ένα ειδικό πλάνο αποκατάστασης που πρέπει να εφαρμόσει ο ασθενής μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο. Σε αυτό περιλαμβάνονται η αντιπηκτική αγωγή, η χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης και παυσίπονα. Περίπου 1,5 μήνα μετά θα πραγματοποιηθεί ακτινολογικός έλεγχος για την επανεκτίμηση της πορείας του ασθενούς. Ασκήσεις αποκατάστασης και η χρήση βοηθήματος «Π» ή/και πατερίτσες προτείνονται από τον χειρουργό για την αμεσότερη επαναφορά του ασθενή στη καθημερινότητα.
Ο Κώστας Ζάχος MD είναι Αναπληρωτής Διευθυντής Ορθοπαιδικής του Νοσοκομείου Υγεία και τ. Αναπληρωτής Διευθυντής Ορθοπαιδικής, του τμήματος ισχίου, του North Bristol NHS Trust στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι ένας από τους λίγους πιστοποιημένους ορθοπαιδικούς στην ρομποτική χειρουργική του ισχίου με την χρήση του ρομποτικού συστήματος MAKO. Η άρτια εκπαίδευση, η εξειδίκευσή του και η τεχνολογία αιχμής που έχει στη διάθεσή του, τον καθιστούν κορυφαία επιλογή σε θέματα Ορθοπαιδικής.
