ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΙΣΧΙΟΥ

Το κάταγμα του ισχίου είναι ένα σπάσιμο στο άνω τμήμα του μηριαίου οστού και αποτελεί ένα σοβαρό τραυματισμό με επιπλοκές που μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή.

Ένα τροχαίο  μπορεί να προκαλέσει κατάγματα ισχίου σε άτομα όλων των ηλικιών. Στους ηλικιωμένους, ένα κάταγμα ισχίου είναι συνήθως το αποτέλεσμα μιας πτώσης από μικρό η μηδαμινό ύψος. Σε άτομα με πολύ οστεοπορωτικά οστά, ένα κάταγμα ισχίου μπορεί να προκληθεί από μια απότομη στροφική κίνηση.

Ο κίνδυνος κατάγματος του ισχίου αυξάνεται προοδευτικά με την ηλικία κυρίως επειδή με την πάροδο των χρόνων τα οστά εξασθενούν (οστεοπόρωση). Επίσης η κακή όραση και τα προβλήματα ισορροπίας που έχουν οι ηλικιωμένοι καθώς και πολλά από τα φάρμακα που λαμβάνουν τους καθιστούν επιρρεπείς στις πτώσεις.

Η θεραπεία εκλογής τις περισσότερες φορές είναι η χειρουργική αποκατάσταση του κατάγματος και η άμεση κινητοποίηση του ασθενούς. Αυτά τα δυο στοιχεία θα αποτρέψουν την ανάπτυξη σοβαρών επιπλοκών όπως οι κατακλίσεις, η θρόμβωση και η πνευμονία. Στους πολύ ηλικιωμένους ασθενείς, η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αποπροσανατολισμό, γεγονός που καθιστά την αποκατάσταση και ανάκαμψη πολύ πιο δύσκολη.

 

Πώς προκαλούνται τα κατάγματα στο ισχίο;

Στους νέους το κάταγμα ισχίου είναι το αποτέλεσμα ενός τροχαίου ατυχήματος, μίας πτώσης από μεγάλο ύψος ή ενός αθλητικού τραυματισμού. Μεταξύ των ηλικιωμένων, η πτώση είναι ο πιο κοινός λόγος για να  προκληθεί ένα κάταγμα ισχίου.

Τα κατάγματα του ισχίου είναι πιο συχνά στους ηλικιωμένους και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Αυτό συμβαίνει καθώς όταν ένα άτομο γερνά, τα οστά του γίνονται λεπτότερα και πιο εύθραυστα  λόγω της οστεοπόρωσης που συχνά εμφανίζεται. Οι  γυναίκες χάνουν 30% έως 50% της οστικής σας πυκνότητας καθώς μεγαλώνουν. Η απώλεια οστού επιταχύνεται δραματικά μετά την εμμηνόπαυση.

 

Παράγοντες κινδύνου για τα Κατάγματα Ισχίου

Οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου για τα κατάγματα ισχίου είναι:

• Ηλικία. Η οστική πυκνότητα μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι μπορεί επίσης να έχουν προβλήματα όρασης και ισορροπίας, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης.
• Το φύλο. Τα κατάγματα του ισχίου εμφανίζονται στις γυναίκες περίπου τρεις φορές πιο συχνά από ότι στους άνδρες. Οι γυναίκες χάνουν οστική πυκνότητα γρηγορότερα από τους άντρες.
• Οστεοπόρωση. Αυτή η κατάσταση προκαλεί εξασθένιση των οστών και συνεπώς αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
• Χρόνιες ιατρικές παθήσεις. Οι ενδοκρινείς διαταραχές, όπως ο υπερθυρεοειδισμός, μπορούν να οδηγήσουν σε εύθραυστα οστά. Οι εντερικές διαταραχές, οι οποίες μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση της βιταμίνης D και του ασβεστίου, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε εξασθενημένα οστά.
• Παθήσεις που επηρεάζουν τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα, όπως η άνοια, η νόσος του Πάρκινσον, το εγκεφαλικό επεισόδιο και η περιφερική νευροπάθεια, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο πτώσης.
• Ορισμένα φάρμακα όπως η κορτιζόνη μπορούν να αποδυναμώσουν τα οστά μετά από μακροχρόνια λήψη. Κάποια φάρμακα ή ορισμένοι συνδυασμοί φαρμάκων μπορεί να σας προκαλέσουν ζάλη και πτώση. Άλλα φάρμακα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σας σύστημα – όπως φάρμακα ύπνου, αντιψυχωσικά και ηρεμιστικά – σχετίζονται συχνά με πτώσεις.
• Διατροφικά προβλήματα. Η έλλειψη ασβεστίου και βιταμίνης D στη διατροφή των νέων μειώνει την μέγιστη οστική μάζα και αυξάνει τον κίνδυνο κατάγματος αργότερα στη ζωή.
• Η έλλειψη τακτικής άσκησης όπως το περπάτημα, μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένα οστά και μυς, καθιστώντας πιο πιθανές τις πτώσεις και τα κατάγματα.
• Χρήση καπνού και αλκοόλ. Και οι δύο μπορούν να επηρεάσουν τις κανονικές διαδικασίες δημιουργίας και συντήρησης των οστών, με αποτέλεσμα την απώλεια οστού.

 

Τύποι καταγμάτων ισχίου

Τα περισσότερα κατάγματα ισχίου εμφανίζονται σε μία από τις δύο παρακάτω θέσεις στο μακρύ οστό που εκτείνεται από τη λεκάνη έως το γόνατό (μηριαίο οστό):

• Κάταγμα μηριαίου αυχένα. Το κάταγμα του μηριαίου αυχένα συμβαίνει 2 έως 5 εκατοστά από την άρθρωση του ισχίου. Αυτός ο τύπος κατάγματος μπορεί να προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα, επειδή το κάταγμα συνήθως διακόπτει την παροχή αίματος στην κεφαλή του μηριαίου οστού, η οποία αποτελεί μέρος την άρθρωση του ισχίου.

• Διατροχαντήριο κάταγμα ισχίου. Το διατροχαντήριο κάταγμα του ισχίου συμβαίνει 7 έως 10 εκατοστά από την άρθρωση του ισχίου. Αυτός ο τύπος κατάγματος εμφανίζεται κάτω από τον μηριαίο αυχένα και δεν διακόπτει την παροχή αίματος στην μηριαία κεφαλή και έχει καλύτερη πρόγνωση. Μπορεί να υπάρχουν δύο, τρία ή ακόμα και πολλά κομμάτια κατάγματος.

• Υπό-τροχαντήριο κάταγμα. Τα υπο-τροχαντήρια κατάγματα εμπλέκουν το άνω μέρος της διάφυσης του μηρού, ακριβώς κάτω από την άρθρωση του ισχίου.

• Μεμονωμένο κάταγμα του μείζονα (Μεγάλου) Τροχαντήρα. Ο μεγάλος τροχαντήρας είναι το οστό που αισθάνεστε στο πλάι του ισχίου σας.

Ποια είναι τα Συμπτώματα;

Τα κλινικά ευρήματα και τα συμπτώματα ενός κατάγματος ισχίου περιλαμβάνουν:

• Σοβαρός οξύς πόνος στην περιοχή του ισχίου ή στη βουβωνική χώρα
• Το τραυματισμένο πόδι είναι κοντύτερο και σε έξω στροφή
• Αδυναμία να σηκωθείτε ή να περπατήσετε μετά από μια πτώση
• Αδυναμία να φορτίσετε το πόδι σας από την πλευρά του τραυματισμένου ισχίου
• Μώλωπες και πρήξιμο μέσα και γύρω από την περιοχή του ισχίου

 

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση για ένα κάταγμα ισχίου;

Η διάγνωση ενός κατάγματος ισχίου σχεδόν πάντα γίνεται μέσα από μια απλή ακτινογραφία. Σπάνια σε απερεκτόπιστα κατάγματα η σε κατάγματα στρες μπορεί να χρειαστεί μια συμπληρωματική απεικονιστική μέθοδος όπως:

• Η αξονική τομογραφία, ένας τρόπος λήψης λεπτομερέστερων εικόνων των οστών.
• Μια μαγνητική τομογραφία, η οποία δίνει καλύτερες εικόνες των μαλακών ιστών.
• Σπινθηρογράφημα οστών, το οποίο μπορεί να αναδείξει μια καταγματική γραμμή, εκεί όπου το κόκαλο είναι ραγισμένο, αλλά τα κομμάτια είναι ακόμη στη θέση τους.

 

Πώς αντιμετωπίζεται το κάταγμα του ισχίου;

Η χειρουργική επέμβαση είναι συνήθως η θεραπεία εκλογής στα κατάγματα του ισχίου. Μόνο κάποια απερεκτόπιστα κατάγματα, σε υγιείς ασθενείς, μπορεί να αντιμετωπιστούν συντηρητικά, ενώ σε μια μικρή ομάδα βαριά νοσούντων ασθενών μπορεί να μην είναι ασφαλής η χειρουργική επέμβαση.

Όσο συντομότερα γίνεται το χειρουργείο τόσο μειώνεται ο κίνδυνος επιπλοκών. Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Άρτιας Φροντίδας (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου συνιστά ότι κάποιος  με κάταγμα ισχίου καλό είναι να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση εντός 48 ωρών από την εισαγωγή του στο νοσοκομείο. Ωστόσο, η άμεση χειρουργική επέμβαση μπορεί μερικές φορές να μην είναι εφικτή εάν ο ασθενής δεν είναι με καλή κατάσταση γενική λόγο μιας άλλης νόσου. Καθυστερώντας και θεραπεύοντας την άλλη νόσο πρώτα, θα βελτιωθεί σημαντικά το αποτέλεσμα της χειρουργικής επέμβασης του ισχίου. Εάν κάποιος ασθενής λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή, ίσως χρειαστεί να περιμένει μέχρι να βελτιωθούν οι χρόνοι πήξης πριν γίνει το χειρουργείο.

Στις μισές περίπου από τις περιπτώσεις, απαιτείται μερική ή πλήρης αντικατάσταση ισχίου (αρθροπλαστική ισχίου). Στις υπόλοιπες περιπτώσεις απαιτείται διόρθωση του κατάγματος (ανάταξη) και σταθεροποίηση του με πλάκες και βίδες ή ήλο (οστεοσύνθεση).

Ο τύπος της χειρουργικής επέμβασης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως:

• ο τύπος του κατάγματος (όπου βρίσκεται στο μηρό)
• η ηλικία του ασθενούς
• το επίπεδο κινητικότητας πριν από το κάταγμα
• η κατάσταση των οστών και των αρθρώσεων – εμφάνιση ή μη οστεοαρθρίτιδας ισχίου

 

Κάταγμα μηριαίου αυχένα (Υποκεφαλικό κάταγμα ισχίου)

• Συντηρητική θεραπεία

Ένας μικρός αριθμός καταγμάτων του μηριαίου αυχένα μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς χειρουργική επέμβαση. Αυτά είναι κατά κανόνα μη παρεκτοπισμένα κατάγματα σε νέους υγιείς ασθενείς. Επειδή πάντα υπάρχει ο κίνδυνος παρεκτόπισης, πρέπει να παρακολουθούνται στενά. Η μη χειρουργική θεραπεία αποτελείται από περιορισμό της φόρτισης με δεκανίκια για 12 εβδομάδες. Οι ασθενείς που δεν περπατούσαν πριν από ένα κάταγμα ισχίου ή είχαν σοβαρά ιατρικά προβλήματα μπορούν επίσης να μην χειρουργηθούν.

• Χειρουργική Θεραπεία

Εάν το κάταγμα του μηριαίου αυχένα δεν έχει παρεκτοπιστεί, η θεραπεία εκλογής είναι η  σταθεροποίησή του σε αυτή την θέση με κοχλίες (βίδες). Αυτοί αποτρέπουν τη μηριαία κεφαλή να ξεκολλήσει και να γλιστρήσει από το μηριαίο αυχένα, μια κατάσταση που θα απαιτούσε αντικατάσταση του ισχίου με αρθροπλαστική.

Τα παρεκτοπισμένα κατάγματα του μηριαίου αυχένα αποτελούν ένα πιο δύσκολο πρόβλημα γιατί η παροχή αίματος στην κεφαλή του μηρού συχνά τραυματίζεται. Αυτά τα κατάγματα έχουν λιγότερες πιθανότητες πώρωσης (να κολλήσουν). Ακόμα κι αν το κάταγμα πορωθεί, μπορεί να αναπτυχθεί στο εγγύς μέλλον μια κατάσταση που ονομάζεται άσηπτη νέκρωση.

Σε αυτή, λόγω της κακής αιμάτωσης, μέρος της κεφαλής καταρρέει με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται  αρθρίτιδα. Για αυτόν τον λόγο, τα παρεκτοπισμένα κατάγματα του μηριαίου αυχένα αντιμετωπίζονται συχνά με αρθροπλαστική (αντικατάσταση) του ισχίου. Για ηλικιωμένους ασθενείς, η ημι-αρθροπλαστική (μερική αντικατάσταση) ισχίου, είναι η θεραπεία επιλογής. Στους νεότερους, πιο ενεργούς ασθενείς, η θεραπεία εκλογής είναι η ολική αρθροπλαστική (ολική αντικατάσταση) του ισχίου.

Σε μερικούς πολύ νέους ασθενείς, είναι επιθυμητό να διατηρηθεί η  μηριαία κεφαλή αντί να γίνει αντικατάσταση της. Σε αυτούς τους ασθενείς πραγματοποιείται ανοιχτή ανάταξη και οστεοσύνθεση. Αυτό περιλαμβάνει την επανατοποθέτηση της κεφάλης στον αυχένα και στη συνέχεια τη συγκράτηση της με  βίδες ή άλλο τύπο στερέωσης. Ενώ αυτή η διαδικασία ενέχει τους κινδύνους της οστεονέκρωσης και της αποτυχίας της πώρωσης σε μεγάλο ποσοστό, είναι καλό πολλές φορές να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε το φυσιολογικό ισχίο ενός νέου ατόμου. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα πρέπει να συζητήσει όλες τις θεραπευτικές επιλογές με το ασθενή και την οικογένειά του και να συναποφασίσουν.

 

Διατροχαντήριο κάταγμα

Τα διατροχαντήρια κατάγματα αντιμετωπίζονται χειρουργικά είτε με μια ειδική βίδα συμπίεσης και μια πλάκα είτε με ενδομυελικό ήλο.

Η πλάκα στερεώνεται στην εξωτερική πλευρά του οστού με βίδες. Μια μεγάλη βίδα  τοποθετείται μέσω της πλάκας στη μηριαία κεφαλή δια του αυχένα. Αυτός ο σχεδιασμός επιτρέπει την συμπίεση στο σημείο θραύσης. Αυτό θα αυξήσει τη σταθερότητα και θα προωθήσει τη θεραπεία.

Ο ενδομυελικός ήλος τοποθετείται απευθείας στο κανάλι (αυλό) του μυελού του οστού μέσω ενός ανοίγματος που γίνεται στην κορυφή του μεγάλου τροχαντήρα. Στη συνέχεια τοποθετούνται μία ή περισσότερες βίδες μέσω του ήλου στη μηριαία κεφαλή δια του αυχένα.

Κάταγμα του μείζονα (Μεγάλου) Τροχαντήρα

Τα μεμονωμένα κατάγματα του μεγάλου τροχαντήρα συνήθως προέρχονται από πτώση χαμηλής ενέργειας εντός του σπιτιού. Εάν μια ακτινογραφία δείχνει ένα μεμονωμένο κάταγμα του μεγάλου τροχαντήρα, είναι συχνά χρήσιμο να γίνει και μια αξονική τομογραφία. Με την αξονική τομογραφία θα επιβεβαιωθεί ότι το κάταγμα δεν εκτείνεται στη διατροχαντήρια περιοχή. Ενώ  συχνά είναι επώδυνα, συνήθως επουλώνονται χωρίς χειρουργική επέμβαση. Αυτά τα κατάγματα είναι σταθερά και μπορούν να αντιμετωπιστούν με περιορισμό φόρτισης του σκέλους είτε με πατερίτσες είτε με Π.

Υπό-τροχαντήριο κάταγμα

Τα υπο-τροχαντήρια κατάγματα εμπλέκουν το άνω μέρος της διάφυσης του μηρού, ακριβώς κάτω από την άρθρωση του ισχίου. Αντιμετωπίζονται χειρουργικά με ένα ενδομυελικό ήλο στον αυλό του μηρού και ένα κοχλία που τοποθετείται μέσω του ήλου και δια του αυχένα στην μηριαία κεφαλή. Για να αποτραπεί η περιστροφή των οστών γύρω από το ήλο, μπορούν να τοποθετηθούν επιπλέον βίδες στο κάτω άκρο του ήλου κοντά στο γόνατο.

 

Μετεγχειρητική Φαρμακευτική Αγωγή

Θα σας δοθούν αντιβιοτικά για την πρόληψη της λοίμωξης για 24 ώρες μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Θα ξεκινήσετε αντιπηκτική αγωγή από την επόμενη ημέρα της επέμβασης για να αποτραπεί η ανάπτυξη θρόμβων στα πόδια. Αυτή η αγωγή μπορεί να δοθεί είτε ως χάπια είτε ως ενέσιμα.

Τέλος, θα σας δοθούν παυσίπονα ενδοφλέβια τις πρώτες ώρες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Μετά αυτά θα περιοριστούν σε απλά παυσίπονα από το στόμα.

Μετεγχειρητική Περίοδος & Αποκατάσταση

Αυτό βοηθά στην πρόληψη ιατρικών επιπλοκών, όπως θρομβώδεις, πνευμονία και άτονα έλκη στο κρεβάτι. Για τους ηλικιωμένους ασθενείς, βοηθά επίσης στην αποτροπή του αποπροσανατολισμού  Τα κατάγματα του ισχίου στους ηλικιωμένους μπορεί να προκαλέσουν αναπηρία και έλλειψη ανεξαρτησίας. Η πρώιμη κινητοποίηση και αποκατάσταση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Εάν έχετε υποβληθεί σε οστεοσύνθεση, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες (12-16) έως ότου μπορέσετε να φορτίσετε πλήρως το σκέλος. Εάν έχετε αντικαταστήσει το ισχίο, τότε η πλήρη φόρτιση ξεκινάει αμέσως.

Πολλοί ασθενείς πηγαίνουν στο σπίτι μετά από χειρουργική επέμβαση κατάγματος ισχίου, αλλά μερικοί θα χρειαστούν βραχυπρόθεσμη περίθαλψη σε εγκατάσταση αποκατάστασης. Συνήθως, αυτοί οι ασθενείς είναι ηλικιωμένοι ή δεν έχουν φροντιστές στο σπίτι.

Ο ιατρός σας θα διαχειριστεί τη φροντίδα σας κατά τη μετεγχειρητική περίοδο. Θα ελέγξει την πληγή, θα συνταγογραφήσει φυσιοθεραπεία και θα κάνει ακτινογραφίες για να παρακολουθεί την επούλωση.

Ο Χειρουργός Ορθοπαιδικός Κώστας Ζάχος είναι ειδικός στο ισχίο και στη θεραπεία στα κατάγματα ισχίου. Διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση σε παρόμοια περιστατικά. Έχει εκπαιδευτεί σε παγκοσμίου φήμης κέντρα στην Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ.